پپسی کولا، کره ماه، عقل آدمیزاد

تقریبا ده روز پیش بود که ایمیلی به دستم رسید با مضمون نمایان شدن لوگوی پپسی کولا روی سطح ماه در تاریخ فلان و ساعت فلان. اینجانب هم که قبلا صابون ایمیلهای دروغ و بی‌اساس زیاد به تنم خورده (و اتفاقا بعضیهاشون رو بدجوری باور کرده بودم)، قبل از باور هر کدوم از این ایمیلهای معمولا محیر العقول، کمی راجع بهشون فکر و تحقیق می‌کنم. در این مورد هم کمی به قوانین تابش و بازتابش در مبحث اپتیک (خدا آقای فردی‌پور دبیر فیزیک دوم دبیرستانمون رو هر جا هست حفظ کنه) رجوع کردم و دیدم هر کاری میکنم همچین چیزی درست از آب در نمیاد. تقریبا بدون اینکه تا انتها بخونمش، پاکش کردم و رفتم سراغ ایمیل بعدی.

خلاصه شاید در حد چند ثانیه راجع بهش فکر نکردم و بعد از چند دقیقه هم موضوع بکلی از یادم رفت. اما سه شنبه شب بود که یکی از آشنایان زنگ زد و با تردید در مورد خبر تصویر لوگوی پپسی کولا روی ماه پرسید. من هم گفتم که به نظر شایعه می‌رسه و اون هم نظر من رو تایید کرد و باز هم از موضوع گذشت و گذشت.

اما… امروز متوجه شدم که این مسئله و میزان باورش نزد عامه مردم بازتاب گسترده‌ای تو سایتها و جراید داخلی و حتی خارجی داشته و سایتهایی مثل france24 (البته قسمت گزارشگران آزاد- observers)، MSN و چند وبلاگ خارجی هم به این مسئله و پیچیدن این شایعه تو ایران پرداختند. حتی عزیز دلی در answers.yahoo.com سوالی را اندر باب صحت و سقم این مسئله مطرح کرده بودند (البته اینقدر اعتماد به نفس نداشتند که اسمشون رو هم بذارن زیر سوال؛ ‌یه نمه شک داشتن ایشون). خلاصه که آبروریزی به پا شد. تا آخر وقت کار به جایی رسید که بی‌بی‌سی فارسی هم در مقاله‌ای به تحلیل رونق بازار شایعات در جوامع پرداخت.

حتی کار به همینجا هم ختم نشد و ظاهرا (به نقل از بی‌بی‌سی فارسی) خبرگزاری ایسنا هم گزارشی مفصل در این مورد و شامل نظر چند کارشناس روابط عمومی و تبلیغات هم به چاپ رسونده!!! (این از خبرگزاری دانشجوهای ایرانی، اون هم از خود دانشجوهامون)

من به مسائل جامعه‌شناسانه و آسیب‌شناسی‌اش کاری ندارم. سوادش رو هم ندارم (هرچند به قول آقای بزرگ، سواد ندارییییم، عقل که دارییییم) فقط می‌خواستم بگم که ایمیلهای اینچنینی با نام hoax‌ (سر کاری یا شوخی) در اینترنت سرگردانند و مرتب بین کاربران می‌چرخند. البته ظاهرا این ایمیل یه مقدار جدیده و با این مضمون خاص احتمالا تولید وطنه. من که تو اینترنت می‌گشتم، دیدم که اخبار مشابهی در حدود مارس سال 2008 در خصوص همین شیوه تبلیغات توسط شرکت تولیدکننده آبجو Rolling Rock مطرح شده که اونهم تمی مثل تبلیغ پپسی کولا داره.

در فضای مجازی، وجود و دست به دست شدن چنین داستانهایی اصلا عجیب نیست و در همه جای دنیا هم وجود داره. مثلا ایمیل مشهوری که عکسی از سریال Lost رو به عنوان آخرین شکار یک مسافر هواپیمای مسافربری ایرفرانس که از برزیل به فرانسه می‌رفت و سقوط کرد، به مردم غالب کرد. انشاله به موقع‌اش در مورد اون ایمیل هم مطلبی خواهم نوشت. اما در مورد لوگوی پپسی، اونچیزی که دردآوره، خارج شدنش از فضای مجازی و سرایتش به پیر و جوون و بی‌سواد و باسواد و ایناست. اینجاست که دل آدم رو به درد میاره. امیدوارم که روزی کمی به تعقل و تفکر علمی و منطقی «اعتقاد» پیدا کنیم؛ «اشراف» پیشکش.